Ekspozycja, czyli jasność to jeden z głównych parametrów zdjęcia. Można ją regulować między innymi dzięki przysłonie fotograficznej, która wpływa też na głębię ostrości.


Sprawdź, czym jest przysłona i jak zmiana wartości przysłony pozwoli Ci efektownie rozmyć tło lub przeciwnie – wyostrzyć je tak, by wszystkie obiekty w kadrze były wyraźne.

Co to jest przysłona w obiektywie fotograficznym?

Przysłona jest bardzo istotną częścią obiektywu fotograficznego. Najczęściej składa się z ruchomych, nachodzących na siebie metalowych listków, które pozwalają zwiększać lub zmniejszać średnicę otworu znajdującego się przed soczewką obiektywu.

Jej działanie można porównać do okiennic czy żaluzji w oknie Twojego pokoju. Jeśli chcesz, żeby do pomieszczenia wpadło jak najwięcej światła, otwierasz je, a jeśli potrzebujesz go mniej – zasuwasz. Podobnie jest w przypadku przysłony fotograficznej, która umożliwia regulację ilości światła docierającego do matrycy aparatu w danym czasie. Im wyższy będzie stopień otwarcia przysłony, tym większa część soczewki będzie odsłonięta, a w konsekwencji więcej światła padnie na matrycę.

Doświetlenie zdjęcia da się rzecz jasna kontrolować także za pomocą czasu otwarcia migawki (czas naświetlania) oraz ustawień czułości ISO matrycy. Dobierając różne wartości tych trzech parametrów (czas naświetlania, czułość ISO i przysłona) możesz uzyskać taką samą ekspozycję, czyli jasność zdjęcia. Żeby zachować jednakową ekspozycję, zmiana jednej wartości musi być jednak zniwelowana korektą innej.

Ponadto, każdy z tych parametrów ma dodatkowo wpływ na inne cechy fotografii. Wartość przysłony wpływa na głębię ostrości, czyli zakres odległości, w której obiekty będą ostre. Zmiana tego parametru pozwala więc z jednej strony uzyskać efekt bokeh (rozmycie tła), a z drugiej dużą ostrość różnych elementów kadru.

Wartość przysłony obiektywu fotograficznego - co warto o niej wiedzieć?

Wartość przysłony, nazywana też czasem liczbą przysłony to parametr, który informuje o tym, ile światła dotrze do matrycy aparatu w danym czasie. Wbrew intuicji, im jest on niższy, tym światła jest więcej. Minimalną wartość przysłony w danym obiektywie osiągasz więc wtedy, gdy przysłona jest całkowicie otwarta. Jednocześnie określa ona jasność obiektywu, czyli jeden z głównych parametrów tego sprzętu (obok ogniskowej, czyli odległości soczewki od matrycy).

Technicznie rzecz biorąc, wartość przysłony (f/) to długość ogniskowej podzielona przez średnicę otworu tworzonego przez listki przysłony, więc gdy obie te liczby są równe, to dostajemy f/1.0. Kolejne „pełne” wartości to f/1.4, f/2, f/2.8, f/4, f/5.6, f/8, f/11, f/16, f/22, f/32, f/45, f/64, f/90, f/128 i tak dalej. W przypadku każdej następnej pozycji średnica otworu jest dwa razy mniejsza, więc do matrycy dociera dwa razy mniej światła niż w poprzedniej (ciąg rozwija się, mnożąc ostatnią liczbę przez √2, czyli w przybliżeniu 1,41).

Oznacza to, że przy stałym czasie naświetlania i czułości ISO, gdy zmieniasz liczbę przysłony o jedną pozycję w górę lub dół, wartość ekspozycji (EV) wzrośnie lub zmniejszy się na skali o 1 punkt. W wielu obiektywach fotograficznych regulacja przysłony jest jednak możliwa także o wartości pośrednie, na przykład +-0,7 EV lub 0,3 EV. Minimalna wartość przysłony w danym obiektywie, czyli jego jasność, często jest właśnie taką liczbą pośrednią (np. f/1.8 lub f/3.5).

Wartości przysłony obiektywu foto graficznego a głębia ostrości i rodzaj zdjęć

Zakres regulacji przysłony fotograficznej w obiektywie wpływa na możliwości, które oferuje sprzęt. W sklepie Sony Centre znajdziesz obiektywy fotograficzne różnego typu – od szerokokątnych po teleobiektywy – oferujące szerokie zakresy przysłony (sprawdź: obiektywy z mocowaniem typu e).

Im ustawiona wartość przysłony będzie niższa, tym mniejsza będzie głębia ostrości, co pozwala osiągnąć większe rozmycie tła. Wyodrębnisz i podkreślisz w ten sposób główny obiekt w kadrze – na przykład w zdjęciach makro lub w fotografii portretowej – a także uzyskasz artystyczny efekt bokeh przy odpowiednim oświetleniu.

Szeroko otwarta przysłona wymaga jednak większej precyzji przy ustawianiu ostrości. Z drugiej strony, niższa liczba przysłony to też więcej światła, a więc czas naświetlania może być krótszy. Ma to duże znaczenie przy fotografowaniu wydarzeń sportowych, zwierząt lub innych obiektów w ruchu.

Wyższe wartości przysłony wiążą się z kolei mniejszą ilością światła, ale za to pozwalają zwiększyć głębię ostrości. Większa część kadru będzie zatem ostra. Jest to zdecydowanie pożądane na przykład w obiektywie do fotografii krajobrazu oraz w innych przypadkach, gdy chcesz uchwycić jak najwięcej szczegółów. 

Na koniec, nie wchodząc w szczegóły warto choćby dodać, że głębia ostrości zależy też od dwóch innych parametrów, czyli długości ogniskowej i odległości od fotografowanego obiektu. Ogólnie, im dłuższa ogniskowa i im mniejsza odległość, tym mniejsza będzie głębia ostrości. Żeby rozmyć tło, potrzebujesz więc wówczas jeszcze wyższych wartości przysłony.

Na przykład, obiektywem z ogniskową 35 mm i wartością przysłony f/4 uzyskasz większą głębię ostrości niż obiektywem 85 mm z tą samą przysłoną. Gdy z kolei podejdziesz bliżej do fotografowanego obiektu, zmniejszysz głębię ostrości i uzyskasz większe rozmycie tła. Przy zbyt małej odległość również pierwszy plan będzie jednak nieostry.