Focus stacking znacznie poszerza głębię ostrości poprzez połączenie wielu zarejestrowanych ekspozycji w jedno zdjęcie. Podpowiadamy, jak poprawnie stosować tę technikę fotograficzną i co jest do niej potrzebne. Wyjaśniamy również, jakie są najczęstsze zastosowania focus stackingu w fotografii oraz jak działa wbudowany focus stacking w aparacie.

Czym jest focus stacking?
Focus stacking jest techniką fotografowania i przetwarzania obrazu, która umożliwia powiększenie obszaru ostrości w kadrze w sytuacji, gdy nie da się uzyskać pełnej głębię ostrości na jednym zdjęciu. Pozwala to na przykład uchwycić cały obiekt nawet przy bardzo płytkiej głębi ostrości.

Żeby poszerzyć pole ostrości, fotograf wykonuje wiele tak samo wykadrowanych zdjęć z ostrością ustawioną na różnych punktach kadru. Następnie łączy je w jeden plik z pomocą oprogramowania z funkcją Focus stackingu, które wybiera najostrzejsze fragmenty z różnych zdjęć.

Kiedy przydaje się focus stacking? Fotografia makro, produktowa i nie tylko
Focus stacking często wykorzystuje się w makrofotografii. Z racji na bardzo płytką głębię ostrości – związaną ze stosowaną w fotografii makro optyką i akcesoriami takimi jak pierścienie pośrednie – często trudno jest bowiem sprawić, by cały obiekt widoczny na zdjęciu był ostry.

Focus stacking znajduje też zastosowanie w fotografii produktowej, bo pozwala uniknąć ustępstw dotyczących kompozycji i doboru kadru. Sprawdza się, ilekroć z racji na światło, odległość od fotografowanego produktu czy jego specyfikę nie da się uzyskać wystarczającej głębi ostrości za pomocą jednego zdjęcia.

Technika ta jest pomocna również w innych sytuacjach. Przykładem jest fotografia krajobrazu, gdzie trudno o odpowiednią głębię ostrości z powodu bardzo dużych odległości między obiektywem i panoramą oraz pomiędzy poszczególnymi planami zdjęcia.

Co jest potrzebne, żeby focus stacking dał odpowiedni efekt?
Focus stacking można zastosować praktycznie z każdym aparatem i obiektywem. Da się w ten sposób jednak fotografować jedynie nieruchome obiekty. Co więcej, poszczególne zdjęcia powinny być do siebie maksymalnie podobne pod względem parametrów ekspozycji czy oświetlenia.

Z powyższych względów potrzebne będą też dodatkowe akcesoria fotograficzne. Niezbędny jest zwłaszcza statyw, który zapewni stabilność również przy ustawieniach aparatu (czas otwarcia migawki, przesłona i wartość ISO) nastawionych na wysoką jakość zdjęcia. Fotografowanie z wykorzystaniem focus stackingu znacząco ułatwi także wężyk spustowy lub pilot bezprzewodowy do zdalnego sterowania migawką. A przy bardzo zmiennym oświetleniu – zewnętrzna lampa błyskowa

Jak poprawnie wykonać zdjęcia źródłowe do focus stackingu?
Żeby zrobić serię zdjęć do focus stackingu, należy umieścić aparat na statywie i ustawić pożądany kadr (powinien być on nieco szerszy niż finalny efekt, który chcemy osiągnąć). Następnie trzeba skonfigurować ustawienia aparatu w trybie manualnym, żeby parametry naświetlania we wszystkich zdjęciach były takie same. Wartość przysłony można dobrać według uznania, lecz im bardziej będzie otwarta, tym więcej fotografii trzeba zrobić.

Kolejne kroki to ustawianie punktu ostrości na kolejnych obszarach sceny i wykonywanie zdjęć. Żeby nie pominąć żadnego istotnego miejsca, warto przesuwać punkt ostrości według określonego schematu (np. z dołu do góry i od lewej do prawej).

Niekiedy wystarczy już kilka zdjęć, a kiedy indziej zadowalający efekt będzie wymagał kilkunastu lub nawet kilkudziesięciu ekspozycji. Profesjonaliści zajmujący się makrofotografią tworzą nierzadko prace na podstawie setek zdjęć, które łączą nie tylko automatycznymi narzędziami – co opisujemy poniżej – lecz także dopracowują ręcznie.

Jak połączyć pliki źródłowe w jedno ostre zdjęcie w Photoshopie lub podobnym programie?
Wykonane zdjęcia w plikach RAW lub JPG należy skopiować do laptopa. W pierwszym przypadku wszystkie fotografie, które mają składać się na finalne zdjęcie, trzeba wywołać z takimi samymi parametrami. Najwygodniej ustawić je dla pierwszej ekspozycji z serii, a potem zsynchronizować ustawienia dla pozostałych. Przy JPG-ach wystarczy natomiast sprawdzić, czy wszystkie zdjęcia mają zbliżoną charakterystykę.

Funkcja focus stacking działa podobnie w różnych programach do obróbki zdjęć. W najbardziej znanym z nich, czyli Photoshopie, należy:
  • Kliknąć w menu w Plik -> Skrypty -> Wczytaj pliki do stosu;
  • Wybrać zdjęcia i nacisnąć OK;
  • Zaznaczyć wszystkie dodane warstwy oraz wejść w Edycja -> Auto-wyrównanie warstw;
  • W polu „Rzutowanie” wybrać opcję „Automatycznie”;
  • Wejść w Edycja -> Auto-mieszanie warstw;
  • Zaznaczyć opcje „Płynne tony i kolory” oraz „Utwórz stos z obrazów”.

Na koniec dobrze przyciąć otrzymane zdjęcie tak, żeby usunąć rozmycia i niedoskonałości, które często pojawiają się przy krawędziach kadru.

Wbudowany focus stacking w aparacie
Nowoczesne aparaty fotograficzne mają coraz więcej rozwiązań automatyzujących czynności, które kiedyś musiał wykonać fotograf. Nie inaczej jest w przypadku focus stackingu, który w niektórych urządzeniach jest dodatkową funkcją sprzętu.

Focus stacking w aparacie może ograniczać się do automatycznego wykonania serii o zadanej liczbie zdjęć i zdefiniowanej wielkości przesunięcia ostrości, które następnie należy samodzielnie złączyć w odpowiednim programie. Niekiedy jednak już samo urządzenie połączy je w jeden obraz.